Πρώτη
στάση :Δημοτική Κουνδούρειος βιβλιοθήκη. Εκεί μας υποδέχθηκε η κα Ειρήνη
Δραγασάκη , η οποία αφού μας ξενάγησε στο χώρο και μας εξήγησε τον τρόπο
λειτουργίας , μας πρότεινε σχετική με το θέμα της προσφυγιάς , της ξενιτιάς και
της μετανάστευσης βιβλιογραφία. Οι μαθητές με τη σειρά τους της πρόσφεραν ως
δώρο , το βιβλίο «Η ιστορία του Μεχμέτ», ένα διήγημα που έγραψε η μαθήτρια
Χρύσα Γκίκα ενώ την έντυπη μορφή και
εικονογράφησή του επιμελήθηκε η μαθήτρια, Βασιλάκη Κωνσταντίνα.
Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε τον Σύλλογο Μικρασιατών και
Ποντίων προσφύγων Μεραμπέλου. Εκεί μας περίμεναν και μας πρόσφεραν πολύ ζεστή
φιλοξενία οι κυρίες : Ρίτσα Χατζημιχάλη , Αρχοντούλα Παπαδούλη –Κιρμιζή και
Αγγέλα Μαρνέλλου, δίνοντας την ευκαιρία στους μαθητές μας να γνωρίσουν από
κοντά την ιστορία της ελληνικής προσφυγιάς.
Τον λόγο πήρε πρώτη η κα Αρχοντούλα Παπαδούλη –Κιρμιζή,
Μικρασιάτισσα 2ης γενιάς , η οποία μας αφηγήθηκε την ιστορία της
μητέρας της , που σε ηλικία 14 ετών εγκατέλειψε μαζί με τα τέσσερα αδέλφια της
και τη μάνα της τη Σμύρνη. Μέσα από τη λεπτομερή και παραστατική της αφήγηση ,
ζωντάνεψε με ιδιαίτερο τρόπο , όλα όσα περιγράφονται στα σχολικά εγχειρίδια της
Ιστορίας για τη Μικρασιατική καταστροφή και τον ξεριζωμό του 1922. Έκανε
ιδιαίτερη αναφορά στη φιλική σχέση που είχαν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας με
τους Τούρκους, επισημαίνοντας πως οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα και πως
οι πόλεμοι , οι έχθρες και τα μίση προκαλούνται από τους κυβερνώντες και τους
«ξένους δακτύλους», ενώ περιέγραψε όλες τις δυσκολίες του ταξιδιού και της
εγκατάστασής τους στην Κρήτη , καθώς και την περιπετειώδη αναζήτησή τους από
τον πατέρα τους, που τον είχαν αποχωριστεί ,πριν φύγουν από την πατρίδας τους.
Διαπιστώσαμε απίστευτες ομοιότητες με το δράμα των σημερινών προσφύγων και
κάναμε τους συσχετισμούς.
Σειρά είχε η κα Ρίτσα
Χατζημιχάλη, που μας μίλησε για τη γιαγιά της . Και εκείνη είχε έρθει με την
οικογένειά της από τη Μικρά Ασία, βίωσε την επιφυλακτική στάση των ντόπιων , πέρασε
αρκετές δυσκολίες, αλλά κατάφερε να προσαρμοστεί στη νέα της πατρίδα. Έκανε
ιδιαίτερο λόγο για το αίσθημα του ξεριζωμού , λέγοντας χαρακτηριστικά πως η
γιαγιά της το μόνο που ζητούσε σαν παρηγοριά ήταν μια χούφτα χώμα από την
ιδιαίτερη πατρίδα της .
Η κα Αγγέλα Μαρνέλλου, γραμματέας του Συλλόγου, μίλησε στη
συνέχεια για την αέναη νοσταλγία και τον διακαή πόθο της επιστροφής από όλους
τους πρόσφυγες. Αναφέρθηκε συγκεκριμένα στη μητέρα της , η οποία μέχρι και την
τελευταία στιγμή της ζωής της, ήλπιζε να επιστρέψει και να ξαναζήσει στο πατρικό
της σπίτι , το οποίο η ίδια η κα Αγγέλα επισκέφτηκε στο Μπόντρουμ της Μ. Ασίας και έμεινε έκπληκτη , καθώς είχε
διατηρηθεί ακριβώς, όπως της το είχε
περιγράψει η μητέρα της.
Όμως η φιλοξενία είχε και συνέχεια :οι κυρίες πρόσφεραν
στους μαθητές μας χυμό δροσίζοντάς τους και τους φίλεψαν με παραδοσιακά γλυκίσματα :«την φτωχή
πίτα», Μικρασιάτικη βασιλόπιτα δηλαδή και «κιουνεφέ», ένα γλυκό με ανθότυρο και
κρέμα γάλακτος . Κάτω από τους ήχους παραδοσιακής μουσικής έδειξαν στους
μαθητές μουσικά όργανα
της Μ. Ασίας και του Πόντου: τον ταμπουρά ή τζουρά , το
ούτι , το μπουλγαρί ή σάζι, το κανονάκι καθώς και την ποντιακή λύρα , ενώ τους
παρουσίασαν και παραδοσιακές φορεσιές. Τέλος, δώρισαν σε κάθε μαθητή από ένα
βιβλίο της Μαρίας Σωρού ,«Πρόσφυγες στο Μεραμπέλο».
Οι μαθητές μας με τη σειρά τους πρόσφεραν παραδοσιακή
νεαπολίτικη σουμάδα και κανελλάδα , μια αφίσα φιλοτεχνημένη από τη μαθήτρια
Αναστασία Γερομαρκάκη,
που παρουσίαζε την Κρήτη και τη Μ.Ασία ενωμένες με μια γέφυρα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης, καθώς και το βιβλίο του προγράμματός μας «η ιστορία του Μεχμέτ». Ευχαρίστησαν συγκινημένοι τις φιλόξενες κυρίες του Συλλόγου ,λέγοντάς τους χαρακτηριστικά :«Τόσο καιρό οι καθηγήτριές μας μάς μιλάνε για τους
πρόσφυγες , κάνουμε εργασίες γι΄
αυτούς , όμως είναι η πρώτη φορά που νιώθουμε τόσο κοντά σ΄αυτούς χάρη στις ιστορίες που μας διηγηθήκατε και με
τις οποίες μας μεταφέρατε τόσο ζωντανά τις εμπειρίες σας. Σας ευχαριστούμε που
μας ανοίξατε την καρδιά σας και μοιραστήκατε
μαζί μας τόσο σημαντικά πράγματα!».
Η αλήθεια είναι ότι
φύγαμε με μεγάλη δυσκολία, θα μπορούσαμε να μείνουμε ώρες ολόκληρες και να
ακούμε όλα αυτά που είχαν να μας πουν και να μας περιγράψουν . Φύγαμε όμως γεμάτοι με εικόνες , μυρωδιές , γεύσεις ,
μουσικές , ενώ στα αυτιά μας ηχεί ακόμα το τούρκικο νανούρισμα που μας είπε η
κα Αρχοντούλα για να μας αποχαιρετίσει! Ανανεώσαμε το ραντεβού στο σχολείο μας
αυτή τη φορά , στην εκδήλωση που προγραμματίζουμε για να παρουσιαστούν οι
εργασίες των μαθητών μας και ευχηθήκαμε να σταματήσει πια η ανθρωπότητα τον
παραλογισμό του πολέμου , που οδηγεί τους ανθρώπους στον ξεριζωμό!
Ακολουθούν βίντεο με τις αφηγήσεις που απολαύσαμε!
Αρχοντούλα Παπαδούλη-Κιρμιζή
Η μικρασιατική βασιλόπιτα ή "φτωχή πίτα"
